Azyaşlı Uşaqlarda Şəkərli Diabet: Səbəbləri, Simptomları və Müalicə Yolları
Şəkərli diabet (diabetes mellitus) azyaşlı uşaqlarda da müşahidə edilə bilən metabolik pozğunluqdur. Xüsusilə 1-ci tip diabet uşaqlıq və yeniyetmə dövründə daha çox rast gəlinən insulin çatışmazlığı ilə xarakterizə olunan autoimmun xəstəlikdir. Az hallarda uşaqlarda 2-ci tip diabet də inkişaf edə bilər, lakin bu, əsasən piylənmə və həyat tərzi faktorları ilə bağlıdır.
Azyaşlı Uşaqlarda Şəkərli Diabetin Səbəbləri
1-ci tip diabetin əsas səbəbi immun sisteminin mədəaltı vəzinin insulin istehsal edən beta hüceyrələrinə hücum etməsi və onları məhv etməsidir. Bu prosesin inkişafına genetik meyillilik və ətraf mühit faktorları təsir edə bilər. Virus infeksiyaları (məsələn, rotavirus, enteroviruslar) və bəzi digər xarici təsirlər bu xəstəliyin yaranmasını sürətləndirə bilər.
2-ci tip diabet isə insulin müqavimətinin və piylənmənin artması ilə əlaqəlidir. Uşaqlarda bu tip diabetin yaranma riski əsasən aşağıdakı faktorlarla bağlıdır:
- Düzgün olmayan qidalanma və yüksək kalorili qidaların qəbul edilməsi
- Fiziki aktivliyin aşağı olması
- Ailədə diabet tarixi
- Artıq çəki və piylənmə
Azyaşlı Uşaqlarda Şəkərli Diabetin Simptomları
Uşaqlarda diabetin erkən diaqnozu çox vacibdir, çünki müalicə gecikdirildikdə ağır fəsadlar yarana bilər. Ən çox rast gəlinən simptomlar bunlardır:
- Sıx və həddindən artıq sidik ifrazı (poliuriya)
- Davamlı susuzluq hissi (polidipsiya)
- Sürətli çəki itkisi
- Yüksək yorğunluq və zəiflik
- Qan şəkərinin yüksəlməsi səbəbindən bulanıq görmə
- Yaraların gec sağalması və dəri infeksiyalarına meyillilik
Uşaqlarda bu simptomlardan biri və ya bir neçəsi müşahidə edildikdə dərhal həkimə müraciət olunmalıdır.
Müalicə və İdarəetmə
1-ci tip diabetin müalicəsi insulin terapiyasına əsaslanır. Uşaqlar mütəmadi olaraq qan şəkərini ölçməli və insulin inyeksiyalarını düzgün qaydada qəbul etməlidirlər. Bundan əlavə, balanslı qidalanma və fiziki aktivlik diabetin idarə olunmasında mühüm rol oynayır.
2-ci tip diabetin müalicəsi isə əsasən həyat tərzinin dəyişdirilməsi ilə başlayır. Sağlam qidalanma planı, aktiv həyat tərzi və bəzən dərman müalicəsi tətbiq edilə bilər. Əgər diabet ağırlaşarsa, insulin terapiyası da tələb oluna bilər.
Nəticə
Azyaşlı uşaqlarda şəkərli diabet mümkündür və xüsusilə 1-ci tip diabet daha geniş yayılmışdır. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə uşağın sağlam həyat sürməsinə kömək edir. Valideynlər və tibb işçiləri uşaqlarda şəkərli diabetin simptomlarına qarşı diqqətli olmalı və profilaktik tədbirlər görməlidirlər.