Hamiləlik Diabeti: Səbəbləri, Simptomları və Müalicə Yolları
Hamiləlik diabeti (gestasional diabet) hamiləlik zamanı ortaya çıxan və adətən doğuşdan sonra keçən bir şəkərli diabet formasıdır. Bu xəstəlik, orqanizmin insulin hormonunu kifayət qədər istehsal edə bilməməsi və ya təsirli şəkildə istifadə edə bilməməsi nəticəsində yaranır. Hamiləlik diabeti həm ananın, həm də körpənin sağlamlığı üçün ciddi risklər yarada bilər.
Hamiləlik Diabetinin Səbəbləri
Hamiləlik zamanı plasenta müxtəlif hormonlar ifraz edir. Bu hormonlar fetal inkişaf üçün vacib olsa da, eyni zamanda insulinin təsirini azalda bilər. Nəticədə, bədən hüceyrələri insulini daha çətin qəbul edir və qan şəkəri yüksəlir. Bəzi qadınlarda mədəaltı vəzi bu artan insulin ehtiyacını qarşılayır, lakin bəzilərində isə insulin çatışmazlığı yaranır və hamiləlik diabeti inkişaf edir.
Risk faktorlarına aşağıdakılar daxildir:
- Ailədə şəkərli diabet tarixçəsi
- 25 yaşdan yuxarı olmaq
- Artıq çəki və piylənmə
- Əvvəlki hamiləliklərdə gestasional diabet keçirmək
- Polikistik over sindromu (PCOS)
- Daha əvvəl 4 kq-dan ağır çəkiyə malik körpə dünyaya gətirmək
Hamiləlik Diabetinin Simptomları
Hamiləlik diabeti adətən aşkar simptomlar vermir və çox vaxt rutin qan şəkəri testləri zamanı müəyyən edilir. Lakin bəzi hallarda aşağıdakı simptomlar müşahidə edilə bilər:
- Həddindən artıq susuzluq hissi
- Tez-tez sidiyə getmə
- Sürətli yorğunluq
- Bulanıq görmə
- Tez-tez infeksiyalara meyillilik
Bu simptomlardan hər hansı biri müşahidə edilərsə, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Diaqnostika və Müalicə
Hamiləlik diabeti adətən 24-28-ci həftələr arasında keçirilən qlükoza tolerantlıq testi (OGTT) vasitəsilə diaqnoz edilir. Bu testdə hamilə qadına əvvəlcə şəkərli məhlul içirdilir, sonra qan şəkəri səviyyəsi müəyyən vaxt intervallarında yoxlanılır.
Müalicə əsasən həyat tərzi dəyişikliklərinə əsaslanır:
Qidalanma Nəzarəti – Şəkər və yüksək karbohidratlı qidaların məhdudlaşdırılması, balanslı qidalanma planının tətbiqi vacibdir. Təzə tərəvəzlər, lifli qidalar və sağlam yağlar istehlak edilməlidir.
Fiziki Aktivlik – Həftədə ən azı 150 dəqiqə orta intensivlikli idmanla məşğul olmaq qan şəkərinin sabit qalmasına kömək edir. Piyada gəzmək, üzgüçülük və hamilələr üçün xüsusi idman hərəkətləri faydalıdır.
Qan Şəkərinin Nəzarətdə Saxlanması – Gündəlik qan şəkəri səviyyəsinin ölçülməsi və həkim nəzarəti altında saxlanması vacibdir.
İnsulin və Dərman Müalicəsi – Əgər qan şəkəri pəhriz və idmanla idarə olunmazsa, həkim insulin terapiyası və ya digər qan şəkərini tənzimləyən dərmanlar təyin edə bilər.
Hamiləlik Diabetinin Körpəyə Təsiri
Müalicə olunmayan hamiləlik diabeti aşağıdakı risklərə səbəb ola bilər:
- Makrozomiya – Körpənin normadan artıq çəki ilə doğulması, bu da doğuş zamanı çətinliklər yarada bilər.
- Hipoglikemiya – Doğuşdan sonra körpənin qan şəkəri səviyyəsinin kəskin düşməsi.
- Erkən Doğuş və Tənəffüs Problemləri – Hamiləlik diabeti olan anaların körpələrində tənəffüs distresi sindromu riski artır.
- Gələcəkdə Diabet Riski – Həm ana, həm də uşaq gələcəkdə 2-ci tip diabetə daha çox meyilli ola bilər.
Nəticə
Hamiləlik diabeti düzgün nəzarət edildikdə ana və körpə üçün ciddi fəsadlar yaratmır. Sağlam qidalanma, fiziki aktivlik və mütəmadi tibbi nəzarət hamiləliyin təhlükəsiz keçməsinə və normal doğuşa kömək edir. Profilaktik tədbirlərin görülməsi hamiləlik diabetinin idarə olunmasında əsas amillərdən biridir.