Şəkər Xəstələri Necə Qidalanmalıdır?
Şəkərli diabet (diabetes mellitus) metabolik bir xəstəlik olub, qanda qlükoza səviyyəsinin normadan yüksək olması ilə xarakterizə edilir. Xəstəliyin idarə olunmasında dərman və fiziki aktivliklə yanaşı, düzgün qidalanma əsas rol oynayır. Şəkər xəstələri üçün balanslı və sağlam qidalanma prinsiplərinə əməl etmək qan şəkərinin stabil qalmasına, fəsadların qarşısının alınmasına və ümumi sağlamlığın qorunmasına kömək edir.
Şəkər Xəstələri Üçün Əsas Qidalanma Prinsipləri
1. Karbohidratların Nəzarətli İstehlakı
Karbohidratlar qanda şəkər səviyyəsinə birbaşa təsir edir. Buna görə də şəkər xəstələri aşağı glisemik indeksli (GI) karbohidratları seçməlidirlər.
- Tövsiyə olunan karbohidratlar: Tam taxıllar (qarabaşaq, yulaf, qəhvəyi düyü), paxlalılar (noxud, mərci, lobya), qeyri-şirin meyvələr (alma, armud, portağal) və lif baxımından zəngin tərəvəzlər.
- Qaçınılmalı qidalar: Ağ un məmulatları, ağ çörək, şirin içkilər, emal olunmuş qidalar və şəkər tərkibli desertlər.
2. Zülalın Yetərli Qəbulu
Zülal qan şəkərinin stabil qalmasına kömək edir və toxluq hissini uzadır.
- Tövsiyə olunan zülal mənbələri: Yağsız ət (toyuq, hinduşka, mal əti), balıq (xüsusilə omega-3 ilə zəngin olan somon, skumbriya), yumurta, paxlalılar və yağsız süd məhsulları.
- Qaçınılmalı qidalar: Yüksək yağlı qırmızı ət, emal olunmuş ət məhsulları (kolbasa, sosis), yağlı süd məhsulları.
3. Sağlam Yağlara Üstünlük Vermək
Düzgün yağ seçimi şəkər xəstələrinin ürək-damar sağlamlığını qorumağa və insulin həssaslığını artırmağa kömək edir.
- Tövsiyə olunan yağlar: Zeytun yağı, avokado, fındıq, badam, çia və kətan toxumu.
- Qaçınılmalı yağlar: Trans yağlar, marqarin, qızardılmış yeməklər və emal olunmuş yağlar.
4. Lif Baxımından Zəngin Qidalar İstehlak Etmək
Lif qan şəkərinin sürətli yüksəlməsinin qarşısını alır və həzm sistemini tənzimləyir.
- Tövsiyə olunan lif mənbələri: Tam taxıllar, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, çia və kətan toxumu, mərcimək, qoz-fındıq və qeyri-şirin meyvələr.
- Qaçınılmalı qidalar: Şəkərli meyvə şirələri və lifsiz işlənmiş qidalar.
5. Qidalanma Rejiminə Riayət Etmək
Şəkər xəstələri gün ərzində stabil qan şəkərini qorumaq üçün müntəzəm və balanslı qidalanmalıdırlar.
- Gündə 5-6 dəfə kiçik porsiyalarla yemək tövsiyə edilir.
- Uzun müddət ac qalmaq hipoglikemiya riskini artırdığı üçün yemək saatları nizamlı olmalıdır.
6. Duz və Natriumun Məhdudlaşdırılması
Şəkər xəstələrində hipertoniya riski yüksək olduğu üçün duz istehlakı məhdudlaşdırılmalıdır.
- Tövsiyə olunan alternativlər: Qara istiot, sarımsaq, limon suyu, göyərtilər.
- Qaçınılmalı qidalar: Konservləşdirilmiş qidalar, turşular, fast food və emal olunmuş ətlər.
7. Maye Balansını Qorumaq
Şəkər xəstələri yetərli qədər su içməlidirlər, çünki dehidratasiya qan şəkərinin yüksəlməsinə səbəb ola bilər.
- Tövsiyə olunan içkilər: Su, şəkərsiz bitki çayları.
- Qaçınılmalı içkilər: Şəkərli içkilər, qazlı içkilər, enerji içkiləri və spirtli içkilər.
Şəkər Xəstələri Üçün Pəhriz Məsələhətləri
- Yeməkləri tədricən və yavaş yemək qan şəkərinin ani yüksəlməsinin qarşısını alır.
- Yeməklərin porsiyalarını nəzarətdə saxlamaq və kalori miqdarına diqqət yetirmək lazımdır.
- Diyetoloq məsləhəti almaq və fərdi qidalanma planı hazırlamaq diabetin effektiv idarə olunmasına kömək edir.
Nəticə
Şəkər xəstələri üçün düzgün qidalanma qan şəkərinin nəzarətdə saxlanmasına və fəsadların qarşısının alınmasına kömək edir. Karbohidrat balansına riayət etmək, sağlam yağ və zülal seçimi etmək, lifli qidaları artırmaq və duz, şəkər kimi zərərli maddələri məhdudlaşdırmaq diabetin idarə olunmasında əsas rol oynayır. Mütəmadi qidalanma və sağlam həyat tərzi prinsiplərinə əməl etmək şəkər xəstələrinin ümumi sağlamlığını qoruyur.