Şəkər Xəstəsi Oruc Tuta Bilərmi?
Şəkərli diabeti olan şəxslər üçün oruc tutmaq ciddi sağlamlıq riskləri yarada bilər. Oruc zamanı uzun müddət ac qalmaq, maye qəbulunun azalması və qida qəbulu rejiminin dəyişməsi qanda şəkər səviyyəsinin qeyri-sabitliyinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, şəkər xəstələrinin oruc tutmadan əvvəl həkim məsləhəti alması vacibdir.
Şəkər Xəstələri Üçün Orucun Potensial Riskləri
1. Hipoglikemiya (Qan Şəkərinin Həddindən Aşağı Düşməsi)
Uzun müddət ac qalmaq insulin və şəkərsalıcı dərmanlar qəbul edən xəstələrdə hipoglikemiyaya səbəb ola bilər. Hipoglikemiya halında baş gicəllənməsi, titrəmə, tər ifrazının artması, zəiflik və hətta huşun itirilməsi kimi hallar baş verə bilər.
2. Hiperglikemiya (Qan Şəkərinin Həddindən Artıq Yüksəlməsi)
Orucdan sonra iftar zamanı həddindən artıq və yüksək karbohidratlı qidaların qəbulu qanda şəkər səviyyəsinin sürətlə yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Xüsusilə insulin çatışmazlığı olan xəstələrdə bu vəziyyət hiperglikemiyaya və diabetik ketoasidoz kimi ciddi fəsadlara gətirib çıxara bilər.
3. Dehidratasiya və Elektrolit Dengesizliyi
Oruc zamanı maye qəbulu məhdud olduğu üçün bədəndə susuzluq (dehidratasiya) yarana bilər. Bu, xüsusilə böyrək xəstəlikləri olan şəkər xəstələri üçün təhlükəlidir, çünki susuzluq böyrək funksiyalarının pozulmasına gətirib çıxara bilər.
4. Diabetik Ketoasidoz və Hiperosmolyar Komaya Risk
Tip 1 diabet xəstələrində oruc tutmaq diabetik ketoasidoz riskini artıra bilər. Bu vəziyyət, qanda həddindən artıq keton birikməsi nəticəsində yaranır və həyati təhlükə yarada bilər. Tip 2 diabet xəstələrində isə hiperosmolyar koma riski artır, bu da orqanizmin həddindən artıq susuz qalması ilə əlaqədardır.
Oruc Tutmaq İstəyən Şəkər Xəstələri Üçün Tövsiyələr
Əgər şəkər xəstəsi oruc tutmağa qərar verirsə, aşağıdakı tədbirləri görmək vacibdir:
1. Həkimlə Mütləq Məsləhətləşmək
Oruc tutmadan əvvəl endokrinoloq və ya diabet üzrə mütəxəssislə məsləhətləşmək lazımdır. Həkim qan şəkəri səviyyəsinə, xəstəliyin dərəcəsinə və istifadə olunan dərmanlara əsasən uyğun tövsiyələr verə bilər.
2. Qan Şəkərini Müntəzəm Ölçmək
Oruc zamanı qan şəkəri səviyyəsini müntəzəm olaraq ölçmək lazımdır. Əgər şəkər səviyyəsi normadan aşağı (<70 mg/dL) və ya yüksək (>300 mg/dL) olarsa, orucu pozmaq məsləhət görülür.
3. Sahurda (Səhər Yeməyində) Sağlam Qidalar Seçmək
- Aşağı glisemik indeksli qidalar (yulaf, qarabaşaq, paxlalılar) yemək
- Lif baxımından zəngin qidalar qəbul etmək
- Yetərli miqdarda su içmək
4. İftarda Tədricən Yemək
- Çox miqdarda qida qəbulundan qaçmaq
- Sadə şəkərli və yağlı yeməklərdən uzaq durmaq
- Təbii və balanslı qidalar seçmək
5. Fiziki Aktivliyi Mütləq Nəzarətdə Tutmaq
Ağır fiziki fəaliyyətlərdən çəkinmək lazımdır, çünki bu, oruc zamanı hipoglikemiya riskini artıra bilər.
Kimlər Oruc Tutmamalıdır?
Bəzi şəkər xəstələri üçün oruc tutmaq ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Xüsusilə aşağıdakı qruplar üçün oruc məsləhət görülmür:
- Tip 1 diabet xəstələri (insulinə tamamilə asılı olanlar)
- Hamilə diabet xəstələri
- Diabetik ketoasidoz və ya hiperosmolyar komaya meyilli olanlar
- Böyrək çatışmazlığı olan şəkər xəstələri
- İnsulin və ya şəkərsalıcı dərmanlardan istifadə edənlər
Nəticə
Şəkər xəstələrinin oruc tutması fərdi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir. Hipoglikemiya, hiperglikemiya və dehidratasiya riski nəzərə alınaraq, oruc tutmaq istəyən şəkər xəstələri həkimlə məsləhətləşməli və qan şəkərini mütəmadi nəzarətdə saxlamalıdır. Xüsusilə ağır diabet formaları olan şəxslərin oruc tutması təhlükəli ola bilər və tövsiyə edilmir.