Şəkərli diabetdə doğru bilinən yanlışlar
Şəkərli diabet, dünyada milyonlarla insana təsir edən və müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilən bir xəstəlikdir. Diabetlə bağlı əksər insanlar tərəfindən yayılan məlumatların çoxu düzgün deyil. Bu yanlış məlumatlar, şəkərli diabetin idarə edilməsi və müalicəsi mövzusunda çaşqınlığa və səhv müalicə seçimlərinə yol açır. Şəkərli diabetlə bağlı doğru bilinən yanlışlar, xəstələrin sağlamlıq vəziyyətinin pisləşməsinə səbəb ola bilər. Bu yazıda şəkərli diabetə dair ən çox qarşılaşılan yanlış məlumatlar və onların doğru məlumatlarla əvəzlənməsi müzakirə ediləcəkdir.
Yanlış: şəkərli diabet yalnız şəkərli qidaları çox yeyənlərdə yaranır
Bir çox insan şəkərli diabetin yalnız şəkərli qidaların çox qəbul edilməsi nəticəsində yarandığını düşünür. Bu yanlış bir yanaşmadır. Şəkərli diabetin yaranmasına bir neçə faktor təsir edir və yalnız şəkərli qidalar deyil, həm də genetik faktorlar, piylənmə, qeyri-sağlam həyat tərzi, fiziki fəallığın az olması və bəzi hormon pozğunluqları bu xəstəliyin inkişafına səbəb ola bilər. Şəkərli diabetin inkişafında əsas rol oynayan amillərdən biri insulinin orqanizm tərəfindən düzgün istifadə edilməməsidir.
Əslində, şəkərli diabetin inkişafı şəkərli qidaların çox yeyilməsi ilə əlaqəli olsa da, bu, yalnız bir amildir və xəstəliyin tam olaraq bu səbəbdən yarandığını demək yanlışdır. Xəstəliyin idarə edilməsi üçün yalnız şəkərli qidalardan qaçmaq yetərli deyil, həm də ümumi pəhriz balansına, fiziki fəallığa və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə diqqət yetirilməlidir.
Yanlış: diabet yalnız yaşlı insanlarda görülür
Diabet, xüsusilə tip 2 şəkərli diabet, daha çox yaşlı insanlarda müşahidə olunsa da, bu xəstəlik yalnız yaşlılara xas deyil. Tip 2 diabet, gənc və orta yaşda olan şəxslərdə də inkişaf edə bilər. Genetik meyllər, qeyri-sağlam həyat tərzi və piylənmə kimi faktorlar gənclərdə də şəkərli diabetin yaranmasına səbəb ola bilər. Bəzi hallarda, uşaq və yeniyetmələrdə də şəkərli diabetin görülməsi mümkündür. Bu vəziyyət, xüsusilə artan piylənmə halları ilə əlaqədar olaraq, getdikcə daha çox yayılmış hala gəlir.
Şəkərli diabetin inkişafı yalnız yaşla bağlı deyil, həm də həyat tərzindəki dəyişikliklərə, pəhrizə və fiziki fəaliyyətə bağlıdır. Buna görə, diabetin qarşısını almaq üçün erkən yaşlardan sağlam həyat tərzi sürmək və mütəmadi olaraq həkim nəzarətində olmaq çox vacibdir.
Yanlış: diabet xəstələri tamamilə şəkərdən uzaq durmalıdır
Şəkərli diabeti olan insanların şəkərli qidalardan uzaq durması vacib olsa da, bu, şəkərli diabet xəstələrinin həyatlarından tamamilə karbohidratı çıxarmaları demək deyil. Diabet xəstələri şəkərli qidaları tamamilə kəsmək əvəzinə, onların miqdarını və növünü düzgün şəkildə tənzimləməlidirlər.
Şəkərli diabet xəstələri, yüksək qlikemik indeksə malik qidalardan qaçmalıdırlar. Amma bu onların tamamilə şəkərdən imtina etmələri demək deyil. Təbii şəkərlərdən, məsələn, meyvələrdən və bəzi digər təbii qidalardan istifadəyə icazə verilir. Bu tip qidalar, bədənin şəkəri daha yavaş şəkildə həzm etməsinə və qan şəkərinin anidən yüksəlməməsinə kömək edir.
Şəkərli diabet xəstələri üçün pəhriz, şəkərli qidaların və karbohidratların miqdarını düzgün şəkildə idarə etmək və hər gün müntəzəm olaraq qan şəkərini ölçmək əsasdır. Şəkərli diabetin müalicəsi yalnız şəkərli qidalardan uzaq durmaqla deyil, eyni zamanda ümumi sağlam həyat tərzinin dəstəklənməsi ilə həyata keçirilir.
Yanlış: diabet xəstələri fiziki fəaliyyət edə bilməzlər
Bir çox insan şəkərli diabetin olduğu zaman fiziki fəaliyyətin təhlükəli ola biləcəyini düşünür. Lakin bu, böyük bir yanlış anlamadır. Fiziki fəaliyyət, şəkərli diabeti olan şəxslər üçün son dərəcə faydalıdır. Hərəkətlilik, insulin müqavimətini azaldır, qan şəkərinin tənzimlənməsinə kömək edir və ürək-damar sağlamlığını gücləndirir.
Diabet xəstələri üçün uyğun fiziki fəaliyyət növləri arasında gəzinti, velosiped sürmə, üzgüçülük və yüngül ağırlıqlarla məşqlər yer alır. Lakin, diabetli şəxslər fiziki fəaliyyətdən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşməlidirlər, çünki həddən artıq yorğunluq və ya qan şəkərinin kəskin düşməsi kimi risklər mövcuddur.
Yanlış: diabet müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir
Şəkərli diabetin müalicəsi, onun tamamilə yox olması anlamına gəlmir. Hal-hazırda şəkərli diabetin müalicəsi yoxdur, amma xəstəlik idarə oluna bilər. Şəkərli diabeti olan xəstələr düzgün pəhriz, dərman müalicəsi, insulin tənzimləmələri və fiziki fəaliyyət vasitəsilə qan şəkərini sabit tutmağa və sağlam həyat sürməyə nail ola bilərlər. Lakin, bu yanaşmalar xəstəliyi müalicə etməkdən çox, onu idarə etməyə kömək edir. Şəkərli diabetin müalicəsində ən vacib məsələ xəstənin vəziyyətini düzgün izləmək və həyat tərzində dəyişikliklər etməklə xəstəliyi nəzarət altında saxlamaqdır.
Nəticə
Şəkərli diabet barədə doğru bilinən yanlışlar, xəstələrin xəstəliklə mübarizəsini çətinləşdirə bilər. Diabetlə bağlı yanlış məlumatlardan qaçmaq və düzgün məlumatlar əsasında qərar vermək çox önəmlidir. Diabetin idarə edilməsi yalnız qidalanma və dərman müalicəsi ilə deyil, həm də düzgün həyat tərzi və mütəmadi həkim nəzarəti ilə mümkündür. Şəkərli diabetlə bağlı yayılmış yanlış anlamaları düzəltmək və doğru məlumatlarla fərdləri maarifləndirmək, daha sağlam bir cəmiyyətin formalaşmasına kömək edəcəkdir.